Sociale veiligheid
Een veilige omgeving is voor iedereen! Dus ook tijdens het doen van vrijwilligerswerk. De plek, de mensen met wie je omgaat… Allemaal heeft het te maken met sociale veiligheid. Maar wie is daar verantwoordelijk voor? Wat doe je als het onveilig blijkt te zijn? En hoe zorg je ervoor dat het veilig blijft binnen de organisatie?
MOOIWERK geeft je tips met het volgende stappenplan. Klik op één van de 8 onderwerpen in het menu hiernaast om dit snel te lezen.
- ⬇️ Ga direct aan de slag en download de toolbox
- 🗣️ Herken en bespreek grensoverschrijdend bedrag
- ✋ Maak afspraken en regels
- 🆓 Vraag een gratis VOG aan
- 🎭 Benoem een interne vertrouwenscontactpersoon
- 💡 Verwijs naar een externe vertrouwenspersoon
- ✅ Volg de wet- en regelgeving: ARBO, AVG, verzekeringen
- 📖 Doe samen een workshop of cursus over een veilige omgeving
Bekijk de inspiratie presentatie die MOOIWERK samen met het NOV heeft gegeven. Of volg deze simpele en korte video, waarin wordt uitgelegd wat sociale veiligheid eigenlijk is.
Stap 1. Download de toolbox
Jij wil (aan vrijwilligers) laten zien dat je een sociaal veilige omgeving belangrijk vindt. Supergoed! Met deze toolbox wordt dat een fluitje van een cent. Sociaal ongewenst gedrag kan altijd en overal plaatsvinden.
Stap 2. Herken en bespreek ongewenst gedrag
Grensoverschrijdend gedrag – of ongewenst gedrag – is bijvoorbeeld:
- Beledigen
- Pesten
- Discrimineren
- Geld stelen
- Bedreigen
- Roddelen
- Uitsluiten
- Seksueel grensoverschrijdend gedrag
- Mishandelen
Dat is natuurlijk heel breed. Je kunt het onthouden als gedrag dat vervelend of schadelijk is voor iemand. Het gedrag van iemand dat door de ander als ongewenst wordt ervaren. Zelfs als de ander dat niet zo bedoelt! Je kunt het herkennen door jezelf de volgende vragen te stellen:
Checklist
- Is er sprake van wederzijdse toestemming?
- Is er sprake van vrije wil?
- Is er sprake van gelijkwaardigheid (en heeft de één niet meer macht dan de ander)?
- Is het gedrag passend bij de leeftijd of het niveau?
- Is het gedrag passend bij de situatie?
- Is er sprake van voldoende zelfrespect bij de mensen die hierbij betrokken zijn?
Hoe maak je ongewenst gedrag bespreekbaar?
- Maak iemand (of een groepje mensen) verantwoordelijk voor dit thema.
- Heb het er regelmatig over, bijvoorbeeld tijdens de ALV, bestuursvergadering, het vrijwilligersoverleg, een teammeeting, vrijwilligersbijeenkomst etc.
- Houd je communicatie positief, richt je op gewenst gedrag.
- Maak van het thema veiligheid een vast item in je nieuwsbrief. Doe dit door tekst en plaatjes te laten zien.
- Bespreek gewenst gedrag bij start van nieuwe leden of vrijwilligers.
Stap 3. Maak afspraken en regels
Deze 5 stappen gaan je helpen om de sociale veiligheid binnen jouw vrijwilligersorganisatie of vereniging zo goed mogelijk te regelen. Je kunt het nooit uitsluiten, maar je kan er wel alles aan doen om het zo goed mogelijk proberen te voorkomen. Om te zien welke stappen er van jou van toepassing zijn en welke je kan overslaan, bekijk je eerst alle preventie maatregelen.
- RI&E: Om te bepalen hoe veilig jullie organisatie is vul je de checklist risicofactoren in. Daarna weet je waar nog aan gewerkt moet worden. Let op: Iedere werkgever, ongeacht de grootte van het bedrijf, wettelijk verplicht om een RI&E uit te voeren. Dit geldt dus ook voor kleine (vrijwilligers-)organisaties met slechts één werknemer. Als een vrijwilligersorganisatie geen betaalde medewerkers heeft, hangt de verplichting af van de aard van de werkzaamheden. Wanneer het aantal uren in loondienst minder dan 40 uur betreft dan hoeft de RI&E niet getoetst te worden door een erkende Arbodienst of deskundige. Je kunt dan ook de gratis checklist gezondheidsrisico’s gebruiken: Checklist Gezondheidsrisico’s (max. 40 uur medewerkers in dienst) – Steunpunt RI&E (rie.nl). Voor meer informatie kun je bij de volgende 2 organisaties terecht:
- Stel een aanname beleid op. Hierin zet je in ieder geval het volgende:
- Er vindt een gesprek plaats.
- De vrijwilliger heeft een VOG als deze werkt met kwetsbare doelgroepen. Hieronder vallen ouderen, kinderen/ jongeren en mensen met een beperking. Denk ook aan personen die binnen je organisatie verantwoordelijk zijn voor financiële zaken en geld.
- Stel een gedragscode en/of omgangsregels op. Hierin zet je wat wel en wat geen wenselijk gedrag is.
- Bespreek de gedragscode en/of omgangsregels als er een nieuwe vrijwilliger start. Laat ze dit ook ondertekenen.
- Maak afspraken wat je doet als er ongewenst gedrag is. Stel een klachtenregeling op.
- Is er toch ongewenst gedrag? Ga met elkaar het gesprek aan. Let op dat iedereen er zich aan de regels houdt aan de hand van een meld model meldprotocol.
Stap 4. Vraag een gratis VOG aan
VOG staat voor Verklaring Omtrent Gedrag. Het is een verklaring waaruit blijkt dat iemand geen strafblad heeft. Of iemand heeft wél een strafblad, maar dat heeft verder geen invloed op het doen van een bepaalde taak. Dit is belangrijk bij vrijwilligerswerk met kwetsbare mensen, zoals:
- Ouderen
- Kinderen
- Mensen met een beperking
Voor sommige functies of taken kun je een VOG (laten) aanvragen. Denk hierbij aan: een penningmeester die met geld in aanraking komt. Of functies zoals trainers, activiteitenbegeleiders of een maatje van iemand. Zij werken met de kwetsbare mensen.
Zowel cliënten als vrijwilligers kunnen kwetsbaar zijn! Dit werkt dus beide kanten uit. Vrijwilligersorganisaties die werken met kwetsbare mensen kunnen gebruik maken van de regeling Gratis VOG.
Gratis VOG aanvragen
Let op: een VOG is geen oplossing tegen grensoverschrijdend gedrag. Het kan wel helpen. Een VOG is gratis voor vrijwilligersorganisaties. Dus er is eigenlijk geen reden om ze niet aan te vragen. Voorkomen is beter dan genezen!
Wil je weten hoe je een VOG aanvraagt? Op het Ministerie van Volksgezondheid kun je informatie ophalen over de Gratis VOG regeling.
Stap 5. Benoem een vertrouwenscontactpersoon
Heb jij één centraal aanspreekpunt voor leden en vrijwilligers? VCP staat voor vertrouwenscontactpersoon. Dit is iemand waar mensen terecht kunnen als ze vragen hebben. Of als ze zich zorgen maken over grensoverschrijdend gedrag. Zo laat je als organisatie zien dat je sociale veiligheid belangrijk vindt.
- Een interne vertrouwenscontactpersoon is het eerste aanspreekpunt. Vrijwilligers, leden, ouders en betrokkenen kunnen bij deze persoon terecht voor een vertrouwelijk gesprek Ben je vertrouwenscontactpersoon? Tip: maak jouw rol in het gesprek gelijk duidelijk. Vertrouwelijkheid staat voorop. Is er iemand in gevaar? Dan is het misschien nodig om een melding te doen bij een professionele instantie.
- Lees hier meer over de taken en verantwoordelijkheden van een interne vertrouwenscontactpersoon.
- Tip: kies zowel een een man als vrouw als vertrouwenscontactpersoon. Niet iemand binnen het bestuur of in een directe leidinggevende rol! Een vertrouwenscontactpersoon geeft (on)gevraagd advies aan het bestuur en de vrijwilligers die zich bezig houden met sociale veiligheid.
- Heeft iemand binnen jouw organisatie interesse in de rol van vertrouwenscontactpersoon? Bied ze kosteloos de cursus van MOOIWERK aan!
- De vertrouwenscontactpersoon (foto + contactgegevens) moet altijd zichtbaar zijn binnen de organisatie. Dit kan via de nieuwsbrief, op het memobord, in het vrijwilligerscontract, op de website, enzovoorts.
- Voor meer informatie kun je altijd terecht bij; RADAR (discriminatie), Veilig Thuis (huiselijk geweld en mishandeling), CJG (opvoeden en opgroeien), GGD West Brabant (Gezondheid en veiligheid).
Stap 6. Verwijs naar een externe vertrouwenspersoon
Het is goed om te weten dat alle vrijwilligers ook terecht kunnen bij een externe vertrouwenspersoon. Dit regelt MOOIWERK in samenwerking met gemeente Breda. Lees hier meer over wat een externe vertrouwenspersoon doet. Weet je nog niet goed wat het verschil is tussen een vertrouwenscontactpersoon en een vertrouwenspersoon? Dat lees je hier.
Tip: we hebben een toolbox voor je ontwikkeld om dit onderwerp onder de aandacht te brengen binnen je organisatie.
👉🏽 Download de toolbox tegen sociaal ongewenst gedrag hier! 👈🏽
Vrijwilligersorganisaties, besturen, coördinatoren en interne vertrouwenscontactpersonen kunnen ook terecht bij de externe vertrouwenspersoon als je:
- vragen en casussen hebt rondom veiligheid van derden;
- vragen rondom grensoverschrijdend gedrag van vrijwilligers;
- als er opgeschaald moet worden vanuit de vertrouwenscontactpersoon.
Wil je hier gebruik van maken? Stuur een mail naar advies@mooiwerkbreda.nl. Wij zullen je koppelen aan de juiste externe vertrouwenspersoon.
Stap 7. Volg de wet- en regelgeving
Als vrijwilligersorganisatie blijf je verantwoordelijk. Je bent aansprakelijk voor een aantal dingen die vastgelegd zijn in de Nederlandse wet- en regelgeving. Denk aan de ARBO (veilig en gezonde werkomgeving), de privacy wetgeving AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming) en je moet als organisatie verzekerd zijn. Kijk op de pagina van wet- en regelgeving als je hier meer over wilt weten.
Stap 8. Doe samen een workshop of cursus
MOOIWERK organiseert workshops voor vrijwilligersorganisaties. Ook op het thema sociale veiligheid. Kijk in de kalender en schrijf je in.
Februari
Geen trainingen
Geen trainingen
Ben je benieuwd of je een vertrouwenscontactpersoon wil aanstellen? Schrijf je dan kosteloos in voor een webinar.
Fysieke veiligheid: EHBO en meer
Sociale veiligheid is één. Maar fysieke veiligheid natuurlijk ook. We weten allemaal: ongeluk zit in een klein hoekje. Er kan overal iets gebeuren. Dus óók bij jullie vrijwilligersorganisatie of sportclub. Daarom is het belangrijk dat zo veel mogelijk vrijwilligers weten wat ze kunnen doen in geval van nood. MOOIWERK biedt ondersteuning in samenwerking met RNG Diving, Schok & Pomp, HOBP en partners uit de stad. Denk aan cursussen zoals EHBO, Reanimatie en BHV, klik hier voor meer informatie of om je in te schrijven.
Let op BHV: Het is vervolgens wettelijk verplicht voor organisaties (al bij 1 medewerker, dus ongeacht aantal uren) om BHV geregeld te hebben. Het aantal medewerkers dat je moet opleiden als bedrijfshulpverlener is afhankelijk van de risico’s in jouw organisatie en die duidelijk worden met de RI&E. Voor meer informatie kan je kijken op: Nederlands Instituut Bedrijfshulpverlening: Bhv verplicht? De wet- en regelgeving uitgelegd | NIBHV
Nog vragen?
Heb je een vraag waarop je het antwoord niet hebt kunnen vinden? Of wil je graag persoonlijk met ons in gesprek? MOOIWERK staat voor je klaar! Vul onderstaand formulier in en wij nemen contact met je op.